Resetten!

Stille Overname
In 2001 las ik voor het eerst het boek De Stille Overname van Noreena Hertz. Een prachtig boek waarin deze intrigerende Engelse hoogleraar, econome en activiste heel erg duidelijk maakte dat de vrijheid van de mens (en de democratie waarin ze leefde) door de toenemende macht van multinationals sterk zou gaan afnemen. Ze was, blijkt nu wel, haar tijd vér vooruit. Later, in 2005, schreef Hertz de opvolger I Owe You (IOU), een boek dat ging over het grootse gemak waarmee commerciële banken, regeringen en multilaterale instellingen als de Wereldbank en het IMF al sinds de jaren ’60 leningen verstrekten aan vaak corrupte regeringen van (vaak) arme landen. Het zorgde voor enórme armoede onder de bevolking van die landen. Ook maakte Hertz in IOU heel duidelijk dat de kloof tussen arm en rijk wereldwijd steeds groter aan het worden was en dat dit, als we dezelfde systemen zouden blijven hanteren, niet zou veranderen. Wat op z’n zachtst gezegd een zeer kwalijke zaak genoemd mocht worden want ten tijde van het uitbrengen van IOU stierven er dagelijks zo’n 26.000 mensen aan armoede. Toen ik op 5 november 2004, op uitnodiging van mijn goede vriend Rik, de kans kreeg om een lezing van Noreena Hertz (die zich al aan het voorbereiden was op het schrijven van IOU) bij te wonen in de Martinikerk te Groningen, greep ik die met beide handen aan. Als tegenkandidaat was VVD’er Luuk van Middelaar, historicus en politiek filosoof, opgetrommeld. Eindconclusie na dat debat: ik klapte voor Hertz (hield gewoon een beetje van haar) en besloot om nooit van m’n leven op de VVD te stemmen. Want ik voelde van Middelaar to-taal niet. Hoe kon deze man zo makkelijk het dagelijks sterven van duizenden mensen door armoede terzijde schuiven en er maar een intellectueel interessant gespreksonderwerp van maken. Het systeem veranderen en schulden kwijtschelden, dat was niet nodig (ook al waren de leningen onder dubieuze omstandigheden verstrekt). Iedereen kreeg kansen, zo stelde deze politiek filosoof. Juist in dit systeem. Ze moesten ze alleen pakken. En schulden kwijtschelden ging daar niet voor zorgen.  “Nu komt z’n VVD-hart wel naar de oppervlakte, Jan,” zei Rik tegen me. Goh, wat werd ik boos gedurende van Middelaars betoog, hoewel ik het ook wel weer knap vond hoe hij met z’n verhaal sommige mensen voor zich wist te winnen. Maar feit bleef dat er tijdens zijn betoog van circa twintig minuten alweer 361 mensen wereldwijd door armoede waren overleden.
      Helaas moet ik concluderen dat er sinds die dag in de Martinikerk eigenlijk maar bar weinig is veranderd ten aanzien van die grote verschillen tussen arm en rijk. Hertz heeft gewoon gelijk gehad. Wereldwijd sterven er namelijk nog steeds dagelijks meer dan 25.000 mensen aan armoede. 25.000! El-ke dag! Dat zijn er 9.125.000 per jaar. Wat de teller sinds Hertz pleidooi in 2004 in de Martinikerk op 146.000.000 zet. We (ik dus ook) moeten ons kapot schamen. Want wat zegt het over ons moreel besef dat we dit in stand houden? Ik vraag me af hoe hoog dit sterftegetal zou zijn als de schuldenlasten wel zouden zijn kwijtgescholden. 146.000.000. Laat het even op u inwerken...

Bedenkelijke mediaverslaglegging
Ik heb sinds maart met verwondering zitten kijken naar de mediaverslaggeving omtrent COVID19. Het steeds melden van alle coronadoden, heb ik het dan over. Alle overledenen werden pontificaal op de hoofdpagina van de website gezet, waarbij, vind ik, ook nog moet worden opgetekend dat er geen enkele nuance werd gemaakt (overheid en RIVM hebben dit later ook erkend) tussen de mensen die aan corona waren gestorven of die met corona waren gestorven, kortom die ook nog onderliggend lijden hadden. Het maakt voor het verlies natuurlijk niet uit, laten we dat voorop stellen, dat is in beide gevallen verschrikkelijk, maar om te duiden wat het daadwerkelijke directe sterftecijfer van dit virus is dient deze nuance wel gemaakt te worden. Want de angst (wegspringen bij supermarkten, verplichte mondkapjes dragen boven op perfect geventileerde dekken van veerboten, de medemens als potentiële vijand zien, zo weinig mogelijk met contant geld betalen - maar pincodeapparaat wel intoetsen?, etc.) die nu nog steeds volop in de samenleving aanwezig is staat volgens mij niet in verhouding met de daadwerkelijke mortality rate van dit virus (in de buurt van 0,02% ten opzichte van de door het WHO en RIVM gesuggereerde 3,5% tot 5% eerder in februari - maar goed, de cijfers zijn érg betwistbaar want nogmaals: weinig nuance). En daar, in het creëren van die angst, daar hebben de media een ontzettend grote rol in gehad door hun keuze van nieuwsbrengen. NOS, AD, NU, allen hebben zich er schuldig aan gemaakt. Hebben kleur bekend. Het leek potverdorie de Story wel. Als je denkt dat dit de juiste wijze van nieuws brengen is, dan op een of andere manier ook nog wel wat begrip van mijn kant, maar waarom de coronadoden dan wel en de armoededoden de afgelopen jaren dan niet? Dat kan ik niet rijmen en daar kan ik dan ook op geen enkele wijze begrip voor opbrengen. Ben er echt zeer verbolgen over.

Heb trouwens ook nog snel even gekeken hoe de lijnen liggen in medialandschap. De meeste kranten zijn ondergebracht bij ofwel DPG Media of Mediahuis, twee Belgische grote mediagroepen. That's it. De Volkskrant-hoofdredacteur Pieter Klok gaf aan dat dit niet uitmaakte en dat zij geheel objectief nieuws mogen brengen, maar mij is de afgelopen maanden opgevallen dat er zeer veel persberichten van verschillende kranten érg veel op elkaar leken qua inhoud. De Volkskrant, Trouw, AD: veel overeenkomsten. NRC en De Telegraaf: veel overeenkomsten. Mooiste voorbeeld van die laatste twee was natuurlijk: de drukte op Scheveningen op Hemelvaartsdag. Beide kranten berichten er op bijna identieke wijze over. Godzijdank hingen er ook camera's die het echte beeld weergaven en de stellinginname van beide kranten duidelijk ontkrachtte: weinig mensen op het Scheveningense strand die dag. Mensen hielden zich keurig aan de flatten the curve-regels. Dat geen enkele krant het compleet bedachte onderzoek naar hydroxychloroquine heeft gecheckt op waarheid (één telefoontje naar één van de ziekenhuizen had volstaan) is natuurlijk helemaal beschamend. Zonder daarmee te willen zeggen dat alles fout is (of te willen beweren dat dat middel heilig is), want dat is natuurlijk ook niet zo, maar ik vertrouw de media, als hoeder van onze democratie, niet blind meer, en dat vind ik eigenlijk héél droevig om te moeten constateren, want dat zou ik namelijk wel graag willen. Jim Morrison, zanger van legendarische band The Doors, zei ooit al: "Whoever controls the media, controls the mind."  Geen woord aan gelogen, denk ik.






Ik schrijf dit betoog omdat ik van jongs af aan al van mening ben dat de basis voor een samenleving (lokaal, regionaal en globaal) liefde, respect en vertrouwen moet zijn, zoals grote denkers Martin Luther King, Ghandi en Nelson Mandela eerder ook al geopperd hebben, en niet ‘economische groei’. Wellicht wordt het tijd voor een nieuw sociaaleconomisch model in plaats van BV’tje Nederland. Een model dat de ontwikkeling en het welzijn van de mens (als onderdeel van de natuur) op één zet en die van het geld maken een ‘middel’ maakt. Weg met macht, angst, controle, regeltjes, plutocratie en wantrouwen en op naar ontplooiing vanuit liefde, vrijheid, vertrouwen en échte democratie. Als er een tijd is om te ‘resetten’ dan is het nu wel. Ik weet zéker dat ont-zet-tend veel mensen dit met mij eens zullen zijn. Time. For. Change!

PS Bert Wagendorp, columnist van De Volkskrant opperde dit in de maand april ook al eens in een van zijn columns:  Terugveren of fundamenteel veranderen.